Η εκδήλωση COP26 στη Γλασκόβη γέμισε μεγάλες δηλώσεις και μεγάλες δεσμεύσεις για την επίτευξη καθαρών μηδενικών ή μηδενικών εκπομπών άνθρακα, με τη ναυτιλία να εκπροσωπείται δυνατά. Ακολούθησε η απογοήτευση του ΔΝΟ που απέτυχε να συμφωνήσει σε μια παρόμοια φιλοδοξία να υπερβεί τον στόχο του, δηλαδή να μειώσει το διοξείδιο του άνθρακα κατά 50% έως το 2050 και αντ’ αυτού να επιτύχει το καθαρό μηδέν μέχρι εκείνη την ημερομηνία.

Αυτό δεν ήταν ποτέ πιθανό να συμβεί, δεδομένης της διαφοράς μεταξύ των εκδηλώσεων όπως η COP και μια επιτροπή του ΔΝΟ. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα. Ακόμη και πριν από τη Γλασκόβη, οι αλυσίδες εφοδιασμού υποχωρούσαν κάτω από το βάρος της ζήτησης, ενώ οι τιμές της ενέργειας αυξάνονταν και οι εντάσεις σιγόκαιγαν στην Ανατολική Ευρώπη.

Φτάσαμε γρήγορα στον Φεβρουάριο του 2022 και φαίνεται ότι η πραγματικότητα της γεωπολιτικής και του ενεργειακού εφοδιασμού έχει προηγηθεί της «περιβαλλοντικής επιταγής».

Αυτή είναι η άποψη μιας ομάδας αναλυτών που συγκεντρώθηκε από την IHS Markit για ένα διαδικτυακό σεμινάριο που συζητούσε τι θα συμβεί στη συνέχεια. Όπως τόνισε ο Carlos Pascual, Ανώτατος Υποδιευθυντής, Global Energy, Economics & Country Risk, οι υψηλές τιμές ενέργειας έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν την εκλογική πολιτική και να πιέσουν τη δράση για δράσεις για κλιματική αλλαγή εκτός ημερήσιας διάταξης.

Οι υψηλότερες τιμές καταναλωτή σε μια εποχή που το σχέδιο είναι η ανταλλαγή φθηνών ορυκτών καυσίμων με ακριβές εναλλακτικές δεν έχουν νόημα για τον μέσο καταναλωτή, ειδικά όταν ο ΟΠΕΚ έχει προφανώς την ικανότητα να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις του να παραδώσει αρκετό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Ο συνάδελφος του Pascual, Roger Diwan, το έθεσε ωμά. «Οι πολλαπλές ενεργειακές κρίσεις δεν μπορούν να επιλυθούν γρήγορα. Κάποια από τα αποτελέσματα είναι προσωρινά, αλλά ο φόβος της αναστάτωσης δημιουργεί χάος. Οι αγορές ενέργειας πρέπει να προσαρμοστούν σε βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ζητήματα. Η παρούσα είναι μια κρίση γενεαλογικών διαστάσεων παρόμοια με εκείνη της δεκαετίας του 1970».

Δεν θα σταθούμε στο πόσοι αναγνώστες θυμούνται τη δεκαετία του 1970, αλλά μάλλον ότι οι πολύ σφιχτές αγορές προκαλούν προβλήματα σε μια εποχή που η γεωπολιτική είναι ασταθής. “Είναι εύκολο να επενδύσουμε για το 2030, πολύ πιο δύσκολο για τα επόμενα πέντε χρόνια”, πρόσθεσε.

Οι τιμές θα είναι υψηλότερες; Ο Diwan δεν βλέπει συναίνεση σχετικά με τις προοπτικές, γι’ αυτό αναμένει περισσότερη αστάθεια και πρόσθεσε «ο κίνδυνος βρίσκεται σίγουρα στην ανοδική τάση».

Επομένως, απέναντι σε μια ενεργειακή κρίση και σε κινδύνους για τη σταθερότητα, οι χώρες ταλαντεύονται ως προς τις δεσμεύσεις τους στην COP26; Τα αποτελέσματα της COP26 ήταν ανάμικτα στην καλύτερη περίπτωση και σε μεγάλο βαθμό ασαφή σύμφωνα με τον Paul McConnell. Έγιναν ορισμένες δεσμεύσεις, αλλά λίγες από τις αναδυόμενες αγορές στις οποίες πρέπει να γίνει το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας και πρέπει να δαπανηθούν χρήματα.

“Η πολιτική εμποδίζει την παράδοση και υπάρχει μείωση των δεσμεύσεων”, ανέφερε. Το επιχείρημα ότι η ταχύτερη μετάβαση ισοδυναμεί με μεγαλύτερη ενεργειακή ασφάλεια δεν θα βοηθήσει, καθώς τέτοιες δεσμεύσεις έρχονται δεύτερες σε σχέση με την πολιτική.

Ένα φωτεινό σημείο είναι ότι η ατζέντα για το κλίμα μπορεί να ξεπεράσει την πολιτική. Όπου αναλαμβάνεται δράση (ή τουλάχιστον αναλαμβάνεται δέσμευση), πρόκειται για εταιρικό στόχο και όχι για κυβερνητική πολιτική και οι κινητήριες δυνάμεις για την αλλαγή είναι αποσυνδεδεμένες από τη μακροοικονομική εικόνα.

Όπως συμβαίνει με την ανταπόκριση στον COVID, η δράση διαφέρει ανά περιοχή. Ο αναλυτής αφρικανικών θεμάτων Natznet Tesfay σημείωσε ότι παρά την εστίαση στην παροχή διεθνούς χρηματοδότησης για το κλίμα, μεγάλο μέρος της δέσμευσης χρηματοδότησης δεν έχει υλοποιηθεί. Τα υψηλά φορτία χρέους σημαίνουν ότι τα αφρικανικά έθνη χρειάζονται τεράστια ποσά – έως και 250 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως – για να επιτύχουν τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια.

Στην Κίνα, υπάρχουν αντιφατικά μηνύματα, αλλά το γενικό μήνυμα είναι ότι η χώρα θέλει να επιτύχει τους στόχους της για τις εκπομπές με την προειδοποίηση ότι η οικονομική και η ενεργειακή σταθερότητα προηγούνται. Η Κίνα έχει πλήρη επίγνωση του κινδύνου που έχουν οι κλιματικοί στόχοι για την ανάκαμψη, σύμφωνα με τον αναλυτή David Li.

«Η πολιτική της Κίνας ήταν να εξασφαλίσει τον ενεργειακό εφοδιασμό ανεξάρτητα από το κόστος και αντιμετωπίζει την πραγματικότητα αυτών των δεσμεύσεων. Είναι βραχυπρόθεσμες και θα το αντιμετωπίσουν γιατί η οικονομία πρέπει να φαίνεται ανθηρή», πρόσθεσε.

Υποστήριξε όμως ότι η κατεύθυνση είναι καθορισμένη. Η εγχώρια ατζέντα είναι η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ο εκσυγχρονισμός των υποδομών, η οικονομική αναδιάρθρωση και η βελτίωση της διακυβέρνησης, κανένα από τα οποία δεν θα εξαφανιστεί λόγω μιας βραχυπρόθεσμης οικονομικής δυσχέρειας.

Υπάρχουν μεγάλα ζητήματα και στην Ευρώπη όπου η ΕΕ παρουσίασε πέρυσι το πακέτο «Fit for 55» το οποίο ο αναλυτής Laurence Allan χαρακτήρισε «την πιο σημαντική θέση πολιτικής τα τελευταία 10 χρόνια». Τα θέματα ενεργειακής ασφάλειας βρίσκονται στο επίκεντρο και η Επιτροπή τα προωθεί, προσπαθώντας να πραγματοποιήσει τη μετάβαση γρήγορα παρά τα εμφανή εμπόδια.

Οι φιλοδοξίες της αντιτίθενται στις συνεχείς επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και ότι ο άνθρακας παραμένει σημαντική πηγή απασχόλησης. Οποιεσδήποτε μεγάλες κινήσεις για τον περιορισμό της παραγωγής και των δύο είναι πιθανό να δημιουργήσουν προβλήματα.

Όπως τόνισε ο Allan, οι αρνητικές επιπτώσεις στους καταναλωτές σημαίνουν ότι είναι σχεδόν απίθανο να αποδεχθούν το μακροπρόθεσμο σχέδιο. Οι τοπικές πρωτοβουλίες ενδέχεται να παραβιάζουν την παγκόσμια δυναμική και είναι ολοένα και πιο σαφές ότι η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα είναι δύσκολη και αδιαχώριστη από την πολιτική.

Ή, όπως κατέληξε ο Pascual, «η κλιματική αλλαγή δεν εξαφανίζεται, η δυσκολία παραμένει για το πώς να την αντιμετωπίσουμε».