Πώς η ναυτιλία ενθαρρύνει περισσότερες γυναίκες να ενταχθούν στον κλάδο, να καλύψουν το κενό δεξιοτήτων και να καταστήσουν τη λήψη αποφάσεων πιο ποικιλόμορφη; Ξεκινά με την κατανόηση της κλίμακας του προβλήματος, όπου η εστίαση πρέπει να είναι στην ενθάρρυνση της συμμετοχής και των νέων τρόπων σκέψης.

Αυτό είναι το κεντρικό απόσπασμα από την πρώτη Έκθεση Ναυτιλιακής Έρευνας για τις Γυναίκες που συνέταξαν ο ΔΝΟ και η WISTA και ξεκίνησε την πρώτη Διεθνή Ημέρα του ΔΝΟ για τις Γυναίκες στη Ναυτιλία, στις 18 Μαΐου.

Και όπως σημειώνει η Δέσποινα Παναγιώτου Θεοδοσίου, Πρόεδρος της WISTA International στην εισαγωγή της έκθεσης, τα ευρήματα δείχνουν πόση δουλειά πρέπει ακόμα να γίνει.

Η έκθεση διαπιστώνει ότι οι πλοιοκτήτριες εταιρείες έχουν ένα αρκετά υψηλό επίπεδο γυναικών σε ανώτερες διευθυντικές και διοικητικές θέσεις, αλλά οι εταιρείες πλωτής εργασίας, ανεφοδιασμού καυσίμων, ανοικτής θάλασσας και βυθοκόρησης μόλις φτάνουν διψήφιο αριθμό σε ολόκληρο το εργατικό δυναμικό τους.

Η έρευνα υπογραμμίζει παρόμοια ευρήματα από άλλους οργανισμούς σχετικά με τον χαμηλό αριθμό γυναικών στη θάλασσα – παρά τη συνεχιζόμενη έλλειψη ναυτικών. Ταυτόχρονα, οι εταιρείες κατάρτισης απασχολούν περισσότερες γυναίκες από ό, τι άνδρες – γεγονός που υποδηλώνει ότι η πλειονότητα των ναυτικών είναι άνδρες, αλλά θα εκπαιδευτούν σε ορισμένες πτυχές του ρόλου τους από γυναίκες.

Η έκθεση δείχνει ορισμένους τομείς όπου η παρουσία των γυναικών είναι σχεδόν ανύπαρκτη, και άλλους όπου υπάρχουν στοιχεία ισότητας και ισότιμης εκπροσώπησης. Η προσέγγιση για την οικοδόμηση της ποικιλομορφίας στο πρώτο θα είναι διαφορετική από τη διατήρηση και τη βελτίωση των ποσοστών στο δεύτερο αναφέρει η κ. Θεοδοσίου.

Η έρευνα συγκέντρωσε ευρήματα από περισσότερες από 500 εταιρείες του ναυτιλιακού κλάδου, η μεγαλύτερη κατηγορία των οποίων είναι οι πλοιοκτήτριες εταιρείες, ακολουθούμενες από ναυτιλιακές ενώσεις. Στην πρώτη, διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες αποτελούσαν περίπου το 34% του εργατικού δυναμικού των ερωτηθέντων, ενώ στην τελευταία το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 16%.

Αυτό είναι ίσως καλύτερα κατανοητό κατά την αξιολόγηση της έλλειψης γυναικών που εργάζονται πραγματικά ως πλήρωμα στον εμπορικό τομέα – σε σύγκριση με ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό του παράκτιου προσωπικού. Στα μέσα του 2020, μια έκθεση της BIMCO και του ICS έδειξε ότι το 1,2% των ναυτικών είναι γυναίκες, αν και ο αριθμός των γυναικών ναυτικών έχει αυξηθεί κατά 45% σε σύγκριση με τα ευρήματα πέντε χρόνια πριν. Σε όλους τους ερωτηθέντες, οι γυναίκες αποτελούν μόλις το 2% του ναυτικού προσωπικού τους.

Εκτός από τους πλοιοκτήτες όλων των εμπορικών τμημάτων, οι ερωτηθέντες καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα άλλων επιχειρησιακών τομέων πρώτης γραμμής: φορείς εκμετάλλευσης λιμένων, κρουαζιέρα, ανεφοδιασμός καυσίμων καθώς και βιομηχανίες σκαφών εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της αλιείας, των υπεράκτιων δραστηριοτήτων, της ρυμούλκησης και της βυθοκόρησης.

Οι συμμετέχοντες διατρέχουν επίσης ένα ευρύ φάσμα κλάδων που υποστηρίζουν τη ναυτιλία. Σε αυτούς τους επιχειρηματικούς τομείς, οι γυναίκες εκπροσωπούνταν πολύ περισσότερο, αποτελώντας σχεδόν εξ ολοκλήρου το παράκτιο προσωπικό. Μερικοί από τους μεγαλύτερους εργοδότες ήταν ο κλάδος των κρουαζιερόπλοιων, τα γραφεία επάνδρωσης πλοίων, οι υπεύθυνοι προσλήψεων, οι δημόσιες σχέσεις και οι ασφάλειες, που επαίρονται ότι έχουν γυναικείο εργατικό δυναμικό άνω του 50%.

Μια παράλληλη μελέτη των κρατών μελών του ΔΝΟ (τα οποία κατάφεραν να καταγράψουν μόλις 45 απαντήσεις από ένα σύνολο 174) αναφέρει πολλά για το πώς αντιμετωπίζεται το ζήτημα σε όλο τον κόσμο.

Στις χώρες του ΔΝΟ που συλλέγουν δεδομένα σχετικά με το προσωπικό των υπηρεσιών και των αρχών, όπως η εθνική ναυτιλιακή αρχή, τα τελωνεία, οι συνοριακοί έλεγχοι ή οι εκπρόσωποι του ΔΝΟ, οι γυναίκες αποτελούν περίπου το 20% του εργατικού δυναμικού.

Οι γυναίκες αποτελούν το ένα πέμπτο του εργατικού δυναμικού των ναυτιλιακών αρχών και οργανισμών των κρατών μελών που συμμετείχαν στην έρευνα. Για να θεωρηθεί αυτό αντιπροσωπευτικό των υπολοίπων αρχών των κρατών μελών του ΔΝΟ, πρέπει να βελτιωθεί ώστε να εξασφαλιστεί η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στον κλάδο της ναυτιλίας.

Οι αριθμοί αυτοί επιβεβαίωσαν επίσης τους παραδοσιακούς ρόλους τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. Ενώ οι άνδρες αναπτύσσονται σε δυνητικά επικίνδυνες καταστάσεις, οι γυναίκες είναι επιφορτισμένες με εκπαιδευτικούς ρόλους.

Ενώ ένα υψηλότερο ποσοστό ανταπόκρισης θα βοηθούσε στην επικύρωση – ή στη διάψευση – αυτών των ευρημάτων, ο ΔΝΟ αναφέρει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρυνθούν ώστε ν’ αρχίσουν να συλλέγουν σχετικά δεδομένα για τη συμμετοχή των γυναικών πριν από την έρευνα παρακολούθησης το 2024.

Από τα 45 κράτη που παρείχαν στοιχεία, 41 έχουν ήδη θεσπίσει μέτρα για τη διασφάλιση της ισότητας των φύλων στο πλαίσιο της διαδικασίας πρόσληψης και προαγωγής τους. Ορισμένα από τα μέτρα αυτά δεν περιλαμβάνουν χρηματοδοτικούς πόρους, όπως η ουδέτερη χρήση της γλώσσας σε αιτήσεις εργασίας ή η ύπαρξη μιας ποικιλόμορφης ομάδας συνεντεύξεων.

Ταυτόχρονα, οι μισοί δήλωσαν ότι εξασφαλίζουν μισθολογική ισότητα για θέσεις εργασίας – ένα σημαντικό βήμα για τη διατήρηση του προσωπικού στη ναυτιλία.

Πρέπει επίσης να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για να ενθαρρυνθούν οι γυναίκες να αναλάβουν τεχνικούς ρόλους στον κλάδο της ναυτιλίας. Τα δεδομένα της έρευνας έδειξαν ότι το 14% του προσωπικού σε αυτούς τους βασικούς ρόλους είναι γυναίκες – πολύ μακριά από την ισόρροπη κατανομή των φύλων. Ο ναυτιλιακός κλάδος πρέπει να καταστεί ελκυστικός για τις γυναίκες καθόλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους – με σαφείς ευκαιρίες να εξελιχθούν από τις κατώτερες θέσεις σε ηγετικές φυσιογνωμίες εντός του κλάδου.

Μια μελέτη από την εταιρεία συμβούλων KPMG μεταξύ 3.000 επαγγελματιών γυναικών έδειξε ότι «το 86% των γυναικών αναφέρουν ότι όταν βλέπουν περισσότερες γυναίκες στην ηγεσία, ενθαρρύνονται να φτάσουν εκεί οι ίδιες. Το 83% των εργαζόμενων γυναικών γνωρίζουν ότι τα μέτρα που λαμβάνουν σήμερα στον τομέα των επιχειρήσεων θα βοηθήσουν στη διαμόρφωση του σκηνικού για τις μελλοντικές γενιές γυναικών στον τομέα των επιχειρήσεων. Και το 76% των εργαζόμενων γυναικών σχεδιάζουν να λάβουν προσωπικά ενεργά μέτρα για να βοηθήσουν άλλες γυναίκες να προχωρήσουν στη σταδιοδρομία τους.»

Αυτό δείχνει σαφώς ότι, δεδομένης της ευκαιρίας, οι γυναίκες μπορούν και θέλουν να κάνουν την αλλαγή για να αναπτύξουν έναν δίκαιο κλάδο της ναυτιλίας χωρίς αποκλεισμούς.